Warmtepomp: doen of niet?

Bij GroenLinks De Wolden merken we dat er nogal wat misverstanden bestaan over het gebruik van warmtepompen en de manier waarop je de verwarming van je huis zo goed mogelijk kunt verduurzamen.
Berichten in de media melden best vaak negatieve ervaringen met een warmtepomp. Bijvoorbeeld dat het huis niet warm te krijgen is en dat de warmtepompen nogal veel geluid maken. Ook bij warmtepompen geldt dat er goede en minder goede apparaten en installateurs zijn. Maar met wat kennis van zaken gaat het prima. De onderstaande informatie willen wij graag delen.

Om te beginnen: duurzaam staat in dit stukje synoniem voor "geen fossiele brandstof gebruiken". Gas is voorlopig fossiel en je kunt duurzaam geproduceerde elektriciteit inkopen. Het meest belangrijk is uiteraard om zo min mogelijk energie te gebruiken - fossiel of niet. Wanneer je naar een huis kijkt kun je het best eerst proberen om de energiebehoefte zo laag mogelijk te krijgen en vervolgens te kijken welke bronnen je aanboort voor de nog benodigde warmte.

Isoleren doe je als eerste en is van groot belang om de energiebehoefte te minimaliseren. Het geldt voor alle facetten van het huis: dak, muren, ramen, deuren en de vloer. Een huis uit 1960 heeft toen het gebouwd werd vaak weinig isolatie. Toch werden toen ook al huizen met een spouwmuur gebouwd. Wanneer je die vol laten spuiten met bijvoorbeeld wol, kun je een isolatiewaarde krijgen die dicht bij een huis uit de jaren 90 komt. Dubbel glas kenden ze toen nog niet, en het vervangen door HR++ glas scheelt enorm. Het glas in een huis blijft trouwens - ook wanneer je tripel glas gebruikt - een belangrijk "warmtelek". De vloer isoleren is ook belangrijk, zeker wanneer je vloerverwarming overweegt. Het dak isoleren is misschien nog belangrijker: de warmte in huis stijgt op en wanneer je het boven tegenhoudt, scheelt dat veel verlies.

Isoleren betekent ook dat je kijkt waar tocht ontstaat en daar maatregelen tegen neemt. Gewoon tochtstrippen plakken kan al flink schelen. Een infrarood thermometertje kost weinig en kan je veel informatie geven over koude plekken. Dan zie je wat je aan moet pakken.

Blijft over hoe je gaat verwarmen. Wanneer je aan een warmtepomp denkt, is het belangrijk te beseffen dat die niet van hoge temperaturen houdt. Hoe hoger de temperatuur, hoe lager het rendement. Een goede warmtepomp kan 60⁰C halen - ook wanneer het buiten -20⁰C is, wat ook voldoende is voor het tapwater.

Voor wie niet schrikt van een grafiek, hier is er één! Je kan deze alinea ook prima overslaan hoor! Hieronder de "COP" van een goede lucht-water warmtepomp (coëfficient of performance). Die geeft aan hoeveel kiloWatt warmte gemaakt wordt van één kiloWatt elektrische energie. Deze waarde begint bij ca.2 en loopt op naar 4 à 6, afhankelijk van de te maken watertemperatuur (supply temperature). Wanneer je bij 15 ⁰C  buitentemp voldoende hebt aan cv-water van 35 graden is de COP zelfs 6.
Deze pomp moet bij ons klimaat een jaargemiddelde (SCOP = "seasonal COP") halen van bijna 5 (W35). Hier zie je dus dat het heel belangrijk is om met een lage watertemperatuur je huis te verwarmen. Overigens kan een water-water warmtepomp (die de warmte uit de bodem haalt) een SCOP van wel 6 halen, de aanleg is echter wel duurder.

Gewone radiatoren zijn berekend voor een watertemperatuur van 60 - 80 ⁰C. Wanneer daar koeler water doorstroomt zullen ze minder warmte afgeven. Om dezelfde hoeveelheid warmte in het huis te krijgen heb je dan méér warmte-afgifte nodig. Dat hoeft niet per se vloerverwarming te zijn - het moet gewoon voldoende zijn. Maar wanneer je huis is gebouwd met enige isolatie en dubbel glas (bijvoorbeeld in de jaren 90), kan het zijn dat je "te weinig" warmteafgifte hebt voor een veel lagere cv-watertemperatuur.
Zodoende kan een ouder huis in het voordeel zijn: de radiatoren zijn berekend voor een slechter geïsoleerd huis - en ze hebben dus veel over wanneer je allerlei isolatiemaatregelen hebt genomen.

PROBEER EEN TEST: Wanneer je nu nog een gas-CV hebt, kun je (meestal) de maximale CV-watertemperatuur terug draaien. Zet 'm in een koudere periode eens op 45 of 50⁰C en kijk wat er gebeurd wanneer het gaat vriezen. Hoe lager de ingestelde temperatuur, hoe eerder een warmtepomp mogelijk is. Eventueel kan je overwegen extra afgifte te plaatsen. Een gebruikelijk manier is dan het aanleggen van vloerverwarming - wat ook nog eens extra comfort geeft. Dat geeft zoveel warmte dat je waarschijnlijk rustig de radiatoren kunt verwijderen. Het kan ook met lage-temperatuur radiatoren of convectoren.

Dan nog een opmerking over het binnenklimaat. Wanneer je het huis steeds "dichter" maakt wordt het ook steeds belangrijker om na te denken over ventilatie. Dat kun je het beste doen met een mechanische ventilator met warmte-terugwinning.  Wanneer je die ook nog uitvoert met een CO₂ meter, beheers je het binnenklimaat optimaal!

Nog iets over kosten. Een investering in een warmtepomp inclusief aanleg en toebehoren en ook nog ventilatie is hoog. Maar het levert ook geld op. Met een gasprijs van €1.00/m³, waaruit ca. 10 kWh warmte komt, kost 1 kWh warmte dus ca €0.10. Wanneer elektriciteit €0.25/kWh kost, komt daar (SCOP=5) 5 kWh warmte uit, dus 1 kWh warmte kost ca €0.05. Warmte kost dus nog maar de helft, daar kun je een aardige investering voor doen!
Dat je daarnaast ook probeert om maximaal warmte (zonneboiler) en elektriciteit (zonnepanelen) zelf te "oogsten", spreekt vanzelf, maar staat natuurlijk los van het bovenstaande.

We hopen dat je na het lezen van dit stuk iets meer weet over het duurzaam verwarmen van een huis.

Wat vind jij van een warmtepomp? Laat het ons weten!