In de raadsvergadering van 3 november 2022 was het hoofdonderwerp de begroting van de gemeente De Wolden. Hieronder lees je de visie van GroenLinks De Wolden op de actuele begrotingsstukken.
Er staan geen opmerkelijke beleidswijzigingen in de begroting en de financiële resultaten zijn meer dan in orde. We zitten in een luxe positie als gemeente De Wolden. Al een aantal jaren op een rij is er een positief resultaat. We hebben veel financiële ruimte, dus in die zin doen we het goed. Nu denkt u misschien dat de fractie van GL snel klaar is met deze beschouwing, maar wij willen er wel een aantal kritische kanttekeningen bij plaatsen.
We vragen ons af voor wie deze begroting nu positief uitpakt? Het zijn moeilijke tijden. Inwoners kunnen onze hulp dus goed gebruiken. We krijgen extra geld vanuit het Rijk om inwoners tegemoet te komen. Maar bieden we alleen een handreiking die vanuit het Rijk komt, of pakken we door als gemeente? Immers, de inwoner staat volgens de begroting op 1. Merken de inwoners ook dat zij op 1 staan? Zijn we er als gemeente naast woorden ook in daden voor de inwoner? En blijven we vooral reactief of worden we proactief?
INCLUSIEVE SAMENLEVING
In de begroting gaat het steeds over samen. Toch zien wij dat er een onderscheid wordt aangebracht. Er wordt gesproken over agrariërs, ondernemers en inwoners. Maar agrariërs en ondernemers zijn toch ook inwoners? En nemen we asielzoekers niet mee als inwoners? En LHBTI-ers, mensen met een beperking en laaggeletterden? Wij willen gezien worden als inclusieve gemeente. We zijn een regenbooggemeente. Blijft dit hangen bij een vlag? (Afgelopen 3 maanden hebben we gezien op welke plekken de vlaggen kunnen hangen aan gemeente eigendom) Of dragen we dit echt uit?
Waar wordt hierop actie ondernomen? We zien in de begroting geen plannen om te investeren in een inclusieve samenleving. De openbare ruimte wordt niet of nauwelijks aangepast voor een brede doelgroep.
GL wil graag in eigen ervaring delen en laten zien hoe bijvoorbeeld de website omgezet kan worden naar gesproken taal. Laten we er meteen mee aan de slag gaan en de inwoners niet in de wachtrij laten staan.
OUD PAPIER
Een ander voorbeeld van een frustrerende overheid is de wijze waarop het ophalen van oud papier, een belangrijke bron van inkomsten, bij de verenigingen is weggehaald. Met het geld werden belangrijke activiteiten bekostigd. Het belangrijkste argument was dat er oneigenlijk geld uit de afvalstoffenheffing gebruikt zou worden voor de verenigingen. Door de regeling te beëindigen zouden alle inwoners gaan profiteren van een lagere afvalstoffenheffing. Tot onze verbazing is de heffing komend jaar niet verlaagd, maar met 7,5 % verhoogd.
De fractie van GL zou dan ook willen voorstellen om de genoemde verhoging niet door te voeren, maar inwoners ook daadwerkelijk mee te laten delen in de voordelen van het beëindigen van het ophalen van oud papier door verenigingen.
DIENSTBAARHEID
Op verschillende vlakken lopen inwoners tegen de muur en komen ze in een wachtrij. Of het nu gaat om woningplannen, aanvragen van vergunningen voor evenementen, hulp bij de huisvesting van Oekraïners , financiële hulp bij energiearmoede of passend onderwijs vinden voor een kind. Die “ja, mits” houding ervaren zij vaak als een “nee”. De gemeente moet meedenken en ondersteunen. Dat is de kern van een dienstbare overheid. Misschien is het tekort aan arbeidskracht de oorzaak?
Bij het opstellen van visie of document wordt door de gemeente veelvuldig een extern bureau ingehuurd dat hoge kosten met zich meebrengt. Wat gaat het college doen om te zorgen dat er voldoende, goed gekwalificeerde krachten komen bij het SWO? Laten we eens onderzoeken waarom het huidige systeem niet als dienstbaar wordt ervaren door inwoners en hoe we gebruiksvriendelijker systemen kunnen inzetten voor zowel het werk binnen het SWO als voor de inwoners? Zou daar niet wat meer geld voor gereserveerd moeten worden? Het kan toch niet nog vier jaar gaan duren voordat de inwoners uit de wachtrij worden geholpen?
Dienstbaarheid staat of valt bij concrete kaders. Voor de fractie van GL mag de toekomstvisie nog concreter. Op basis van die visie bepaal je wat slimme investeringen zijn en waar de prioriteiten liggen. Dan kunnen keuzes wellicht sneller en makkelijker worden gemaakt.
WONINGBOUW
Vanuit inwoners horen we dat zij graag meedenken in oplossingen om de woningcrisis te bestrijden, maar dat ze op dit moment nog in de wachtrij geplaatst worden.
De huidige situatie is:
- 86% van de woningen is een ééngezinswoning.
- 74% van de woningen is een koopwoning en 18% van de woningen is een huurwoning van een woningbouwcorporatie.
- De gemiddelde woningwaarde is ruim € 300.000.
- En er wonen 2,3 personen in één huis.
Gelukkig willen inwoners delen en wordt vrij gekomen agrarische bebouwing verbouwd of herbouwd tot meerdere woningen. Meestal passen deze ideeën niet binnen de kaders van het gemeentebeleid. Dit vraagt om andere kaders. In de begroting maken we voor 2023 geld vrij voor 43 woningen (wanneer komen de beloofde overige 957 woningen?). Misschien moet er meer geld vrij worden gemaakt voor een expertteam Wonen dat mee kan denken vanuit de woonbehoefte van inwoners, zodat dit woningaantal snel kan groeien. Zeker nu de bouw vertraagd is door de stikstofvrijstelling binnen de bouw.
GL pleit ervoor dat de woningen duurzaam en natuurinclusief gebouwd worden. Met minder belasting op klimaat, biodiversiteit en milieu en rekening houdend met de omgeving, zowel in het gebruik van grondstoffen als met de impact op de plek waar gebouwd wordt. Zorg dat je als gemeente met inwoners meedenkt en ze ondersteunt. Niet alleen in het verstrekken van vergunningen, maar ook met subsidies om in deze dure tijden het duurzaam bouwen een extra zetje te geven. Dus niet reactief, maar proactief.
ENERGIETRANSITIE
Het college ziet graag dat er initiatieven ontwikkeld worden vanuit de verschillende dorpen. Anders dan bij de woningbouw, laat het college de energie-initiatieven aan de inwoners over. Deze hebben vaak geen idee wat de mogelijkheden zijn en willen graag de kaders en informatie vanuit de gemeente te ontvangen. De gemeente moet hierin een actievere rol oppakken. Er wordt een belangrijke rol weggelegd voor de energiecoaches, maar die ondersteuning is niet voldoende. Helaas wordt de energiecoach vaak gevraagd door de inwoners die de voldoende middelen hebben om verbeteringen aan hun woning aan te brengen.
En over inclusiviteit gesproken; iedereen verdient de mogelijkheden om te verduurzamen. We willen toch niemand in de kou laten staan? Maar mensen die hun hoofd net boven water proberen te houden zijn echt niet bezig met verduurzamen. Die zijn aan het overleven. Zij willen hulp waarbij het effect echt verschil maakt, ook voor de lange termijn. En daar zijn vaak kosten aan verbonden die zij niet kunnen betalen. Dus wees proactief. Help mensen met een lening, sta garant, biedt aan, doe wat. De inwoners die te kampen hebben met energiearmoede komen nauwelijks aan bod. Zeker niet wanneer de woning eigendom is van een woningbouwcorporatie. Het is van belang om op korte termijn met de corporaties in gesprek te gaan.
De fractie van GL juicht de inzet van een energieregisseur en de opzet van een multidisciplinair team toe, maar ziet graag de taakomschrijving van zowel regisseur als team. Inwoners lopen er nu al tegenaan dat zij weinig kunnen bereiken met duurzame investeringen, doordat het energienetwerk dit niet aan kan. Dit betekent dat je centraler te werk moet gaan. En dit vraagt om aansturing en dus kaders vanuit het college. Om binnen die kaders tot uitvoering te komen, moet er een plan komen waar uiteraard ook een financieel plaatje bij hoort. Denk hierin groter. Durf aan de slag te gaan met investeringen.
En dan hebben we het niet over de hele gemeente op biogas zetten, maar kijken naar mogelijkheden binnen een circulaire economie en met onuitputtelijke bronnen. We zijn druk bezig met hoe we op een duurzame manier energie kunnen opwekken, maar we moeten ook investeren in het verlagen van de energiebehoefte. Het zou immers mooier zijn wanneer we minder energie hoeven te gebruiken door goede isolatie en slimme investeringen.
NATUURBEHOUD
De klimaatverandering bedreigt onze directe leefomgeving. We zien de extremen van droogte en regenval steeds vaker terugkomen. Gelukkig wordt dit ook erkent in de begroting. In de klimaatweek wordt nogmaals duidelijk dat we de klimaatdoelen niet gaan halen. En het laatste IPCC rapport en lopende onderzoeken liegen er niet om. Het gaat niet alleen om klimaatverandering, het gaat om een klimaatcrisis. En in tijden van crisis moet je actief handelen. De gemeente De Wolden loopt achter op de landelijk ontwikkeling voor hernieuwbare energie. Daar zal toch echt aanvullend beleid nodig zijn. En dan graag beleid dat aansluit op die van de Europese Commissie, anders blijf je achter de feiten aanlopen. Er is genoeg financiële ruimte om de achterstand in te halen. Voorkomen van een klimaatcrisis is al een gepasseerd station. Klimaatadaptatie en erger voorkomen kan gelukkig nog wel. Maar ook dit betekent: durven investeren.
Gelukkig zien we in de begroting wel dat de natuur -zij het bescheiden- wordt meegenomen in de tekst. Daarbij is er oog voor het verbeteren van de biodiversiteit, ook buiten de natuurgebieden. In de begroting lezen we dat Provincie Drenthe is gestart om de natuurwaarden buiten natuurgebieden te vergroten. Het wordt tijd dat ook de gemeente De Wolden meer verantwoordelijkheid neemt voor het behoud van soorten en de kwaliteit van de omgeving. In de begroting wordt er al gesproken over de openbare ruimte die klimaat- en natuurinclusief ontwikkeld moet worden. Maar we laten nog vele kansen liggen.
De fractie van GroenLinks pleit al vele jaren voor een natuurinclusieve aanpak. En dat in àlle ruimtelijke ontwikkelingen. Dus niet alleen binnen de openbare ruimte, maar ook binnen de agrarische sector, op industrieterreinen en binnen de woningbouw. Voorbeelden van vergroening worden al in de begroting genoemd. Concrete plannen voor het beschermen, behouden en vergroten van soorten helaas nog niet (op het onderzoek naar de impact van ooievaars na).
We hebben het Reestdal als prachtig cultuurhistorisch gebied. Het is aangemerkt als Important Bird Area. We hopen dat er niet alleen geld naar onderzoek gaat, maar dat er ook geld wordt ingezet om natuur meer te beschermen en de kwaliteit te vergroten. Niet alleen in het Reestdalgebied, maar ook actiever in de gebieden daarbuiten. Vergeet niet dat juist de afwisseling van agrarische grond met natuurlijke gebieden onze gemeente zo interessant maakt voor toerisme, een belangrijke inkomstenbron voor De Wolden. Vanuit recreatief perspectief is onze omgeving dus de kip met de gouden eieren. In de begroting staat dat het Reestdal geen Natura 2000 gebied mag worden. Nog altijd begrijpt GroenLinks hier niets van. Gaat groen dan niet verder dan alleen het raaigras? Naast dat ons groen aantrekkelijk is voor bezoekers is het ook van belang voor het welzijn van onze inwoners en toekomstige bewoners. We hebben immers allemaal recht op een gezonde leefomgeving en een leefbare toekomst.
Laat de inwoners niet langer in de wachtrij staan, maar zet ze centraal, zet woorden om in daden en investeer daar waar ook de inwoners in de toekomst van kunnen profiteren.